වියළි හා අමු මිරිස් ලෙස සාමාන්‍යයෙන් අප පරිභෝජනය කරන මිරිස් කැප්සිකම් ඇනම් (Capsicum annuum) විශේෂයට අයත් වන අතර කොච්චි, නයි මිරිස්, හෝමිරිස් හා කැවුම් මිරිස් ලෙස හඳුන්වන වෙනත් වගා දර්ශයන් කැප්සිකම් චයිනෙන්ස් (Capsicum chinense) හා කැප්සිකම් ෆ්රුට්සන්ස් (Capsicum frutescens) විශේෂයනට අයත් වේ. මෙම විශේෂයන්හි පවතින විශේෂත්වය වන්නේ කරල් ඉතා සැරභාවයකින් යුක්ත වීමත් ඒවාටම ආවේණික වූ සුවඳක් තිබීමත් වේ. ලෝකයේ පවතින සැර අධිකම මිරිස් ලෙස මෙම නයි මිරිස් (කැප්සිකම් චයිනෙන්ස්) දැක්විය හැක.

ශ්‍රී ලංකාවේ තෙත් කලාපය හා අතරමැදි කලාපයේ ගෙවතු ආශ්‍රීතව හමුවන මෙම වගා දර්ශයන් සඳහා දේශීය මෙන්ම විදේශීය වෙළඳ පොළෙහි ඉහළ ඉල්ලුමක් පවතී. කරලේ ප්‍රමාණය (දිග, පළල), හැඩය, වර්ණය, කරලේ පිහිටීම සැරභාවය හා සුවදෙන් මෙන්ම ශාකයේ විලාශයෙන් ද මේවා එකිනෙකට වෙනස් ලක්ෂණ පෙන්වයි. බොහෝවිට කොච්චි දර්ශයන් කුරුල්ලන් මඟින් ව්‍යාප්ත වන බව සොයාගෙන ඇත. කුරුල්ලන් මෙම කරල් ගිල දමන අතර ඔවුන්ගේ මළ ද්‍රව්‍ය සමඟ බීජ පසට එක්වීමෙන් ව්‍යාප්තිය සිදු වේ. එබැවින් මෙම කොච්චි දර්ශයන් කුරුලු මිරිස් (Bird chill ) ලෙස ද හඳුන්වයි.

කරලෙන් බීජ වෙන් කළ පසු දින කීපයකින් වුව ද සමහර වගා දර්ශයන්හි බීජවල ප්‍රරෝහණ ශක්තිය හීනවී යන අතර එය මෙම වගා දර්ශයන්ගේ අඩු ව්‍යාප්තියට ප්‍රධාන හේතුවක් වී ඇත.බොහෝ කොච්චි හා නයිමිරිස් වගා දර්ශයන් බහු වාර්ෂික තත්ත්වයක් පෙන්වයි. රෝග හා පළිබෝධ හානිවලට මෙන්ම නියඟයට ද ඔරොත්තු දෙන ලක්ෂණ පෙන්වන වගා දර්ශයන් මෙම කොච්චි හා නයිමිරිස් අතර පැවතිය ද එම ලක්ෂණ කැප්සිකම් ඇනම් විශේෂය සමඟ සම්බන්ධ කර ගැනීමට අපහසු වී ඇත. මෙම විශේෂ අතර අන්තර් අභිජනනය සිදු නොවීම හෝ ඉතා අවම වීම ඊට හේතුවයි.

පැළ නිපදවා ගැනීම
ඇට ලබා ගැනීම සඳහා හොදින් පැසුනු කරල් බාවිතා කල හැකිය.වැදගත්ම කරුණ නම් මෙම ඇට කරලෙන් ඉවත් කොට කෙටි කාලයක් (දින 2-3) ඇතුලත තවාන් බඳුන් වල තැන්පත් කල යුතුය.මෙම ඇට කල් යත්ම ජීවී තාවය ගිලිහී යයි.වෙලඳපොලෙන් අසුරන ලද බීජ මිලදී ගැනීමේදී ප්‍රවේශම් වන්න.

පැළ නිපදවා ගැනීම සඳහා බඳුන් සැකසීම
බඳුන් සැකසීම සඳහා හකුලා තිබෙන විට සෙන්ටි මීටර 10 ක් (අඟල් 4) පළල හා සෙන්ටි මීටර් 10 ක් උස පොලිතීන් බඳුන් භාවිතා කිරීම වාසිදායක වේ. ජලවහනය සඳහා බෑගයේ පතුලේ කුඩා සිදුරු 4-8 ක් පමණ ඇති කළ යුතුය. පතුල සීල් නොකරන ලද බැගයක් ද මේ සඳහා යොදා ගත හැක. සකසා ගත් පෝච්චි වලට බීජ 10-12 පමණ සමාකාරව විහිදී යන ලෙස තැන්පත් කරන්න.පසුව එයට සෙවණ සපයන්න. අඟල් 6-8 පමණ වන පැළ සිටුවීමට ගත හැකිය.

පැළ අවශ්‍යතාව<
අක්කරයකට පැළ 4000 පමණ. එක් වලකට පැළ එක බැගින්.
අවශ්‍ය පරතරය පැළ අතර අඩි 3 පේලි අතර අඩි අඩි 2.5 /3 වලවල් සකස් කරගැනීම අවමය දිග, පළල , උස අඩියක් පමණ විය යුතු අතර වලේ ප්‍රමානය වැඩි වන තරමට නීරෝගී ශක්තිමත් උසස් දිරියකින් යුත් ගසක් සාදා ගත් හැකිය.(වලෙහි ප්‍රමාණය අඩි 2/2 2 දක්වා වැඩි කල හැකිය) වලෙහි ප්‍රමාණය වැඩි වන තරමට කොච්චි ගස පවත්වා ගත් හැකි කාලය වැඩි වේ.

වලවල් පිරවීම
කොම්පෝස්ට් කොටස් දෙකට මතුපිට පස් එක බැගින් කලවම් කර වලවල් පිරවිය යුතුයි.
කොම්පෝස්ට් 2: මතුපිට පස් 1. මෙහිදී කොම්පෝස්ට් බහුලව යොදාගැනීම විශේශ කරුනකි.

පොහොර අවශ්‍යතාවය
නයි මිරිස් සඳහා සුවිශේශී වූ පොහොර නිර්දේශයක් අවශ්‍ය නැත.පැළ කුමක් හෝ ඌනතා ලක්ශණ පෙන්වයි නම් පමණක් මිරිස් සඳහා වූ පොහොර බාවිතා කල හැකිය.නමුත් මෙම නයි මිරිස් ප්‍රබේද රසායනික පොහොර නොමැතිව වගා කිරීමේදී උසස් වර්දන වේගයක් පෙන්වයි.

වල පිරවීමේදී මඩ පොහොර (TSP) 10-15g පමන වලකට කලවම් කිරීම ඉහල ගුණාත්මයක් සහිත පැළයක් කබා ගැනීමට ඉවහල් වනු ඇත.

පැළ සිටුවීම

එක් වලකට එක් පැළය බැගින් සිටුවීම සුදුසුයි.පැළයේ උස අඟල් 6-8 වන පැළ ක්ශේත්‍රයේ සිටුවීමට සුදුසුය.පැළ සිටුවා සෙවණ සැපයීම අත්‍යාවශයයි.

නඩත්තුව
වැදගත්ම කරුණ නම් මෙහිදී විශේශ වූ නඩත්තුවක් අවශ්‍ය නැත. වියලි කලාපයේ දී ජලය සැපයීම පැළ කුඩා කාලයේදී දිනකට දෙවරක් ජලය සැපයිය යුතුය.මිරිස් වගාවට වැලඳෙන රෝග සහ හානිකරන පළිබෝද මෙම බෝගයටද එකසේ බලපානු ලබයි.මෙය රෝග වලට ප්‍රතිරෝදී බවක් පෙන්වන අතර සෙවන සහිත පරිසරයේ වුවද සාර්තකව වගා කල හැකිය.වියලි කාලගුණ තත්ව යටතේ නොනැසී පැවතීමේ හැකියාවක්ද පවතියි.

අස්වනු නෙලීම
හොඳින් නඩත්තු කරන ලද වගාවකින් දින 75 ක් ඇතුලත පලමු අස්වැන්න නෙලාගත හැකිය.හොඳින් නඩත්තු කරන ලද වගාවකින් වසරකට වැඩි කාලයක් පලදාව ගත හැකිය.

විෂේශ කරුණු
වගාව මල අතු වලින්(පොල් අතු,කෙසෙල් පරඬැල්,තල් අතු.)ආවරණය කිරීමෙන් වගාවට පැමිනෙන කෘමීන් වලක්වා ගත හැකිය.තවද වගාව වටා දාස් පෙතියා මල් පැළ සිටිවීමෙන් වගාවට එන කෘමීන් පාලනය කරගත හැකිය.දාස් පෙතියා කෘමි විකර්ශක ශාකයක් ලෙස ක්‍රියා කරයි. තවද මෙම ශාකය තම ගෙවත්තේ වගා මලු වලද පහසුවෙන් වගා කරගත හැකිය.